Trên tinh thần khẩn trương và quyết tâm đổi mới, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có những chỉ đạo quyết liệt về việc sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, với tinh thần “không tinh gọn bộ máy thì không phát triển được”. Những cải cách mạnh mẽ không chỉ nhằm giảm đầu mối, loại bỏ sự chồng chéo, lãng phí mà còn tạo ra một hệ thống chính trị tinh-gọn-mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ mới.

“Không tinh gọn bộ máy thì không phát triển được”

Trong mọi giai đoạn cách mạng, Đảng, Nhà nước ta luôn đặc biệt coi trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng, tăng cường hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị. Đây là một trong những yếu tố then chốt đưa Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành người cầm lái vĩ đại, người thuyền trưởng tinh anh đưa con thuyền cách mạng Việt Nam vượt mọi thác ghềnh, giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác.

Mô hình tổng thể tổ chức bộ máy hệ thống chính trị nước ta từ năm 1945 đến nay cơ bản ổn định gồm 3 khối (Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội). Với cơ chế vận hành Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ, tổ chức bộ máy của từng khối đã có sự điều chỉnh để đáp ứng yêu cầu cách mạng của từng giai đoạn lịch sử.

Từ Hội nghị Trung ương 6 khóa VI đến nay, khái niệm "Hệ thống chính trị” chính thức được sử dụng đánh dấu sự phát triển tư duy, nhận thức của Đảng về yêu cầu, nhiệm vụ đối với hệ thống chính trị trong thời kỳ đổi mới. Từ Đại hội VII đến nay, Đảng ta liên tục ban hành nhiều Nghị quyết, Kết luận để lãnh đạo thực hiện chủ trương đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn tổ chức bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đặc biệt là Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và Kết luận số 50-KL/TW, ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 18.

Thực hiện các Nghị quyết, Kết luận của Đảng, hệ thống tổ chức đảng các cấp, bộ máy Nhà nước từ Trung ương tới cơ sở, tổ chức cơ quan Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị-xã hội từng bước được đổi mới, phát huy hiệu lực, hiệu quả; chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác của từng tổ chức trong hệ thống chính trị được phân định, điều chỉnh hợp lý hơn, từng bước đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trong bài viết “Đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh-gọn-mạnh-hiệu năng-hiệu lực-hiệu quả”, đồng chí Tô Lâm, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đánh giá: “Qua 7 năm thực hiện Nghị quyết số 18 ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị chúng ta đã đạt được một số kết quả quan trọng, bước đầu tạo chuyển biến tích cực trong đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị”.

Tuy vậy, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng chỉ ra: “tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức, quan hệ công tác giữa nhiều cơ quan, bộ phận chưa thật rõ ràng, còn trùng lắp, chồng chéo; phân định trách nhiệm, phân cấp, phân quyền chưa đồng bộ, hợp lý, có chỗ bao biện làm thay, có nơi bỏ sót hoặc không đầu tư thích đáng…".

Do đó, Tổng Bí thư yêu cầu đẩy nhanh cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, nhấn mạnh đây là nhiệm vụ cấp thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “thời điểm 100 năm đất nước ta dưới sự lãnh đạo Đảng và 100 năm thành lập nước không còn xa, để đạt được các mục tiêu chiến lược, không chỉ đòi hỏi những nỗ lực phi thường, những cố gắng vượt bậc, mà còn không cho phép chúng ta chậm trễ, lơi lỏng, thiếu chính xác, thiếu đồng bộ, thiếu nhịp nhàng trên từng bước đi; muốn vậy cần khẩn trương thực hiện cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị".

Tại Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp tục khẳng định: “Không tinh gọn bộ máy thì không phát triển được”.

Để thực hiện mục tiêu “tinh gọn bộ máy”, trong bài viết “Đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh-gọn-mạnh-hiệu năng-hiệu lực-hiệu quả” Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề ra một số công tác trọng tâm, bao gồm:

Xây dựng và tổ chức thực hiện trong toàn hệ thống chính trị mô hình tổng thể tổ chức bộ máy hệ thống chính trị Việt Nam đáp ứng những yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới. Bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ, liên thông, một cơ quan thực hiện nhiều việc, một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính; khắc phục triệt để chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, chia cắt về địa bàn, lĩnh vực; hạn chế tổ chức trung gian; xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm cụ thể trên cơ sở tính đảng, tính hợp lý, tính hợp pháp.

Tập trung hoàn thiện thể chế theo tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng” để nhanh chóng đưa chủ trương của Đảng đi vào thực tiễn cuộc sống. Quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong bộ máy nhà nước, bảo đảm sự phân biệt rõ cấp ban hành chủ trương, chính sách, pháp luật với cấp tổ chức thực hiện.

Gắn tinh gọn tổ chức bộ máy với cơ cấu lại đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực ngang tầm nhiệm vụ, biên chế hợp lý, chuẩn hóa chức danh. Đổi mới mạnh mẽ công tác tuyển dụng, đào tạo, đề bạt, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, đánh giá cán bộ theo hướng thực chất. Có cơ chế hữu hiệu sàng lọc, đưa ra khỏi vị trí công tác đối với những người không đủ phẩm chất, năng lực, uy tín…

Sắp xếp tổ chức bộ máy tinh-gọn-mạnh-hiệu năng-hiệu lực-hiệu quả
 
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Xây dựng tổ chức bộ máy hiệu lực hiệu quả là công việc khó khăn, phức tạp, đòi hỏi sự đoàn kết, thống nhất, dũng cảm, sự hy sinh của từng cán bộ, đảng viên cùng với quyết tâm rất cao của toàn Đảng, cả hệ thống chính trị, trước hết là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể các cấp, tất cả vì một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh, sớm sánh vai với các cường quốc năm châu”.

Để thực hiện thành công “cuộc cách mạng” này, các cơ quan ở Trung ương, Quốc hội, Chính phủ và các địa phương đã nhanh chóng thành lập các ban chỉ đạo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW. Các cơ quan của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã tiên phong, gương mẫu, gấp rút triển khai “cuộc cách mạng” tinh gọn bộ máy, vừa chạy vừa xếp hàng, để hoàn thành theo đúng lộ trình đề ra.

Với tinh thần tiên phong, gương mẫu, ngày 30/12/2024, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã tổ chức Hội nghị công bố Quyết định của Bộ Chính trị về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, mối quan hệ công tác của 13 cơ quan ban Đảng, đơn vị sự nghiệp của Đảng, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị-xã hội ở Trung ương. Bao gồm: Ban Tổ chức Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Nội chính Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Báo Nhân Dân, Tạp chí Cộng sản, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Cơ quan Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Cơ quan Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Cơ quan Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Cơ quan Trung ương Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Cơ quan Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Cơ quan Hội Cựu chiến binh Việt Nam.

Phát biểu tại Hội nghị, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá, việc 13 cơ quan Đảng, Đoàn thể Trung ương hoàn thành sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy là sự cố gắng, nỗ lực rất lớn, thể hiện tinh thần gương mẫu, quyết liệt, khẩn trương, nghiêm túc trong sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của từng cơ quan. Kết quả này cũng là sự phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm của các cơ quan tham mưu, giúp việc của Đảng ở Trung ương. Tổng Bí thư đề nghị, từng cơ quan phải bảo đảm các công việc tiếp tục hoạt động bình thường, không được gián đoạn, ngừng trệ, bỏ sót.

Trên cương vị Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18 của Trung ương, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì nhiều cuộc họp, hoàn thiện phương án sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Chính phủ. Thủ tướng luôn yêu cầu các thành viên Ban Chỉ đạo phát huy tinh thần trách nhiệm, lắng nghe ý kiến, tập trung thực hiện, đảm bảo tiến độ, chất lượng theo yêu cầu đề ra. Đồng thời, trong quá trình triển khai thực hiện phải làm tốt công tác tư tưởng, không để gián đoạn công việc, gây ảnh hưởng tới người dân và doanh nghiệp.

Theo phương án sắp xếp, tinh gọn bộ máy đã được Trung ương thống nhất tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (diễn ra ngày 23-24/1/2025), tổ chức bộ máy Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 sẽ được tinh gọn còn 17 bộ, cơ quan ngang bộ (giảm 5 bộ, cơ quan) và 5 cơ quan thuộc Chính phủ (giảm 3 cơ quan). Cùng với đó, hệ thống tổ chức bên trong các bộ, cơ quan dự kiến giảm hơn 4.250 đầu mối. Trong đó, giảm 13/13 tổng cục, 519 cục, 219 vụ, 3.303 chi cục, 203 đơn vị sự nghiệp công lập.

17 bộ, cơ quan ngang bộ gồm: Bộ Quốc phòng; Bộ Công an; Bộ Tư pháp; Bộ Công Thương; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ Ngoại giao; Bộ Giáo dục và Đào tạo; Bộ Y tế; Bộ Tài chính; Bộ Xây dựng; Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Bộ Khoa học và Công nghệ; Bộ Nội vụ; Bộ Dân tộc và Tôn giáo; Văn phòng Chính phủ; Thanh tra Chính phủ; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

5 cơ quan thuộc Chính phủ gồm: Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đã chủ trì nhiều phiên họp của Ban Chỉ đạo tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18 tại các cơ quan Quốc hội, với tinh thần việc tinh gọn tổ chức bộ máy là một “cuộc cách mạng”, bảo đảm bộ máy thật sự “tinh-gọn-mạnh-hiệu năng-hiệu lực-hiệu quả”, không sắp xếp cơ học và đúng phương châm “Trung ương làm gương đi đầu và địa phương hưởng ứng”.

Tại các địa phương, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, 63 địa phương đã hoàn thiện phương án sắp xếp tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện, bảo đảm tương đồng với việc sắp xếp các bộ, ngành ở Trung ương.

Có thể thấy, dưới sự lãnh đạo kiên quyết, sâu sát của Đảng, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, công cuộc tinh gọn bộ máy không chỉ dừng lại ở một nhiệm vụ chính trị mà đã trở thành một cuộc cách mạng thực sự trong quản trị quốc gia. Những kết quả đạt được là minh chứng cho quyết tâm xây dựng một hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu quả, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Tuy nhiên, con đường phía trước còn nhiều thách thức. Việc tinh gọn bộ máy không chỉ là cắt giảm đầu mối mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng hoạt động, cải thiện hiệu suất quản lý và đảm bảo phục vụ Nhân Dân tốt hơn. Để đạt được điều đó, đòi hỏi sự chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Trong bối cảnh đất nước đang tiến nhanh, tiến mạnh trên con đường phát triển, tinh gọn bộ máy chính là bước đi chiến lược, mang tính quyết định để Việt Nam hiện thực hóa khát vọng phồn vinh, sánh vai cùng các cường quốc năm châu.

Theo TTXVN